دیه از جمله تدابیر قانونگذار برای حفظ حقوق شخص آسیب دیده از جرم در نظر گرفته شده است. به عبارت دیگر جزای نقدی است که از مجرم گرفته می‎شود و به شخص صدمه دیده تعلق می‎گیرد یا در صورت فوت به بازماندگان وی پرداخت خواهد شد. به گزارش مجله دلتا مقدار و میزان دیه توسط دادگاه با توجه به نوع جنایت تعیین می‎شود.

تقسیط دیه

طبق قانون، دادگاه در شرایطی می‌تواند برای تقسیط ریالی دیه به صورت قطعی حکم صادر کند(فارغ از زمان پرداخت دیه)، که طرف های دعوا در خصوص این امر توافق کرده باشند. در غیر این صورت، در مواردی که در قسط بندی دیه توافق وجود نداشته باشد، بهتر است دادگاه میزان اقساط را به صورت درصدی از دیه، قرار دهد تا در محاسبه مشکلی ایجاد نشود. بنابراین چنانچه مبلغ اقساط بدون توافق طرف های دعوا به صورت ریالی تعیین شده باشد، دادگاه باید مبالغ قسط های پرداختی را متناسب با نرخ دیه هر سالی که پرداخت می‎شود محاسبه و از مجموع دیه، به صورت درصدی کسر کند.

اعسار محکوم به تقسیط

زمانی که درخواست اعسار مورد قبول دادگاه قرار بگیرد، اجرای حکم متوقف می‎شود و در نهایت منجر به صدور حکم قطعی در پذیرش ادعای اعسار می‎شود. مگر اینکه شخص محکوم(محکوم علیه) ظرف ۳۰ روز از تاریخ ابلاغ اجرائیه با ارائه صورت کلیه اموال خود، دادخواست اعسار خود را ثبت کرده باشد.

در صورت ثبت دادخواست اعسار خارج از مهلت تعیین شده، برای بازداشت نشدن محکوم علیه، کفیل یا وثیقه معتبر (به اندازه مبلغی که دادگاه حکم به پرداخت آن داده است) به تشخیص دادگاه ضرورت خواهد یافت مگر اینکه شخص متضرر با آزادی او بدون اخذ تأمین موافقت کند. مدعی اعسار باید صورت کامل اموال خود را به طور مشروح با ذکر میزان وجوه نقدی نزد بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری به همراه مشخصات دقیق حساب‌ های مذکور و کلیه اموال و مطالبات که به هر نحو نزد اشخاص دیگر دارد و نیز فهرست نقل و انتقالات مالی در فاصله یک سال قبل از طرح دعوای اعسار را ضمیمه دادخواست کند.

در مواردی که مدعی اعسار در زمان گذشته تمکن مالی کافی داشته و اکنون شرایط گذشته را ندارد مکلف است، عدم استطاعت مالی خود را اثبات کند. در این موارد، مدعی اعسار معمولا باید معسر بودن خود را از طریق شهادت شهود ثابت کند. اما در صورتی که دلیلی بر تمکن مالی کافی مدعی اعسار در سابق وجود نداشته باشد یا در صورتی که متضرر از جرم نتواند تمکن مالی کنونی یا قبلی مدعی اعسار را ثابت کند یا این وضعیت نزد قاضی رسیدگی کننده قابل شناسایی نباشد، ادعای اعسار با سوگند مدیون (بدهکار) با رعایت قوانین و مقررات پذیرفته خواهد شد.

نکاتی راجع به دعوای اعسار

1. طبق قانون، دعوای اعسار جزء دعاوی غیرمالی و رأی صادره در خصوص آن قابل تجدیدنظر خواهی است.
2.  دادگاه خارج از نوبت اقدام به رسیدگی خواهد کرد و می‎تواند از مراجع ذیربط در خصوص وضعیت مالی مدعی اعسار استعلام کند.
3. اگر مدعی اعسار دروغ گفته باشد دادگاه ضمن صدور حکم به رد دعوای او، مدعی را به پرداخت خسارات وارده به طرف مقابل محکوم خواهد کرد.
4. کسی که به منظور فرار از پرداخت بدهی مرتکب تقصیر شده تا موجب اعسار وی شود، اگرچه حکم اعسار در ارتباط با او صادر می‎شود اما مشمول یک یا چند مورد از محرومیت‌های زیر برای مدت شش ماه تا دو سال خواهد شد:

• ممنوعیت خروج از کشور
• ممنوعیت دریافت دسته چک
• ممنوعیت تأسیس شرکت تجاری
• ممنوعیت تصدی مدیر عاملی در شرکت های تجاری
• ممنوعیت عضویت در هیئت مدیره شرکت های تجاری
• ممنوعیت دریافت اعتبار و هرگونه تسهیلات به هر عنوان از بانک ها و موسسات مالی و اعتباری عمومی و دولتی به جز وام های ضروری